Rongorongon Te Karikirake – Te Maroro Ma Kain Te Kaawa

Te East Micronesia Cable (EMC) e na karekea te intanete ae e birimwaka rinanon te waea (cable) are e na biri iaan taari ni katomaiia aaba aika; Kosrae (FSM), Nauru ao Tarawa (Kiribati).

Rongorongon te karikirake

Bwaai aika ana otinako man te karikirake aei bon:

  • Karaoan te 2.07 km te waea are e na toma ma Tarawa ma Bonape (Pohnpei) are e na biri irarikin ngke iaon te HANTRU-01 cable;

  • Karaoan 2 riki te waea are e na katikaki nako Nauru ao Kosrae ao

  • Katean aobitin te Cable Landing Station (CLS) iaon aaba aikai ao ai mwakuri ni kateitei ibukin bwaai ni mwakuri.

Boto n iango

E na boboto te karikirake aei iaon karikirakean aroia kain Tarawa man karekean te intanete ae e birimwaka/butimwaka, e materaoi ao ni kanakoraoa riki aron te itoman rinanon te waea aei.

Kakabwaia aika ana kona n reke man te karikirake aei nakon te Tautaeka n Kiribati ao I-Kiribati bon:

  • Kanakoraoan te reitaki (tabo n kuakua, te reirei, aia reitaki kain kaawa, tautaeka)

  • Karikirakean te iokinibwai ao te kamwakuri man tamaroan te itoman ma te makete n te aonnaba.

Kabwaia man te karikirake

Ake ana kabwaia man te karikirake aei bon kaain Kiribati, moararariki kain Tarawa ao aaba ake aua kaan (n ikotaki ma aomata, bitiniti, mangan nako te Tautaeka ao kaawa ake a tionako) ana reke irouia te intanete ae e nakoraoi riki ao man boraoi.

Taabo ni mwakuri ake ana kabwaia:

  • Rabwata ni babaire ibukin kaitaraan taian kanganga 

  • Botoki n aine

  • Taan karikirake ake a uarereke

  • Taan tia karaobwai ma taan ununiki

  • Taabo ni mwakuri (services/tiewetieti)

  • Te tabo ni kuakua ao te reirei

  • Ana rabwata nako te tautaeka

Rongorongon te karikirake

E moan waakinaki te karikirake aei n 2016 ao e bon mwanenaki man Bangken te Aonnaba (World Bank) ao Bangke ni Karikirake ma I Atia (Asian Development Bank). N te tai aei ao te karikirake e a mwanenaki man te Tautaeka n Aotiteria, Tiaban ao Amerika ma imwin baen te karikirikake aei ni moan 2021

Kaongora iaon te enwarementa ao reitan te maeu

N te Environment and Social Impact Assessment (ESIA) are e katauraoaki n 2017 ao nooraki bwa iai kanganga aika ana roota te otabwanin/enwaromenta ao reitan te maeu ao e anga naba aron kauarerekean kanganga ngke te uribwai man kabutan ma kawenean te waea aei iaan taari.

Te Environnment and Social Management Plan (ESMP) ae e katauraoki ngkai ao e anga taian kawai ibukin kauarerekean taian kanganga ao ana kanga ni karaoaki bwa e aonga n ae e na uarereke ana uribwai nakon te otabwanin ao reitan te maeu.

E na teimatoa ni karaoaki te reitaki ma taian kaawa ma te boota n aomata inanon tain maeun ana karikirake te East Micronesian Cable Systems (EMCS)